Mithatpaşa Cad. No:66/6 Tel: 0312-419 38 65 Fax: 0312-419 76 25
|
Genelde evin kapısının üzerinde kapıya vurmaya yarayan halka şeklinde oynar bir tokmaktır. En basit şekliyle oymalı bir figürün (aslan yüzü ya da deniz kızı) üzerine takılan alt kısmıyla kalın bir çiviye vurulan demirden bir halkadır.
Kapı tokmakları metal ya da maden sanatının en güzel örneklerini yansıtmaktadır. En eski kapı tokmaklarına kale ve han kapılarında rastlanır. Bunlar yalın sağlam ama gösterişlidir. Yakın dönem saray, konak ve köşklerin kapı tokmaklarında rozet, lotus, ve palmet figürleri kullanılmıştır.
Bazı kentlerin tarihi yapılarında bu tokmakların değişik şekillerini görmek mümkündür. Bunlar genellikle o konak, ya da köşkte oturan insanların maddi durumunu gösterir. Zengin ve çok varlıklı kişilerin konaklarındaki tokmaklarda büyük ve gösterişli bir figür kullanılmıştır. Orta halli ailelerin kapı tokmakları ise daha mütevazi ve orta boyutludur. Dar sokaklarda yürürken önünden geçtiğiniz konağın ya da köşkün sakinleri hakkında bir fikir sahibi olabilirsiniz. Ayrıca tokmağın yapıldığı madenin cinsi de ev sahibinin sosyal statüsünü gösterir.
Ülkemizde tarihi cumbalı konaklarda ise kapı tokmaklarının işlevi farklıdır. Genelde iki katlı olan bu konakların kapısında iki tane tokmak bulunur. Bunlardan küçük olanı bayanlar için olup daha ince ses çıkarır. Büyük olan ise erkekler içindir ve daha kalın ses çıkarır. Böylece ev sahibi tokmağın sesine göre gelenin erkek mi yoksa kadın mı olduğunu kapıyı açmadan anlardı. Dökme ya da demirden yapılan bu tokmaklar genelde
el veya halka formunda olurdu.